۱۰ مورد از موثرترین نكاتی که براي بهبود صدای پيانو باید بدانید!
جمعه، ۲۸ شهريور ۱۳۹۹
۱۰ مورد از موثرترین نكاتی که براي بهبود صدای پيانو باید بدانید!
علت تغییر صدای پیانو چست؟
آیا تا به حال، برای شما هم پیش آمده که صدای پیانویی كه جدیدا خریداری كرده‌اید با صدایی که در زمان خرید آن پیانو در فروشگاه شنیده بودید، فرق داشته باشد؟
به احتمال زیاد، این تفاوت و تغییر صدا به علت تفاوت در شرایط آكوستیكی منزل شما و فروشگاه می‌باشد.
بله، علت این تفاوت و تغییر صدا به جنس صدای پیانو شما مربوط نیست! بلکه علت اصلی این صدای ناهنجار، محل نگهداری پیانو است.
نكاتی براي بهبود صدای پيانو با تغییر شرایط محل نگهداری
مهمترین عوامل تاثیرگذار بر صدای پیانو
مهمترین عواملی که برروی صدای پیانو اثر می‌گذارند، عبارت است از:
اندازه و ابعاد اتاق نگهداری پیانو؛
ارتفاع سقف اتاق نگهداری پیانو؛
وجود وسایلی كه موجب جذب یا انعکاس صدا میشوند؛
تعداد وسایل موجود در اتاق و نحوه چیده شدن این وسایل (نحوه چیدمان لوازم و اسباب خانه، بر چگونگی و جهت پراكنده شدن صوت در محیط تاثیرگذار است).
براي بهبود صدای پيانو، ابتدا علت تغییر صدای پیانو را بیابید!
برای بهبود صدای پیانو، شما ابتدا باید بفهمید این تفاوت و تغییر صدا مربوط به خود پیانو و وجود مشکل در آن است و یا به دلیل جابجایی محل قرارگیری پیانو و شرایط آكوستیكی محیط، صدای آن تغییر کرده است. برای مثال، وقتی صدای پیانو شما بیش از حد بلند است، نشانه این است که این پیانو برای اتاقی که در آن قرار دارد، بسیار بزرگ است. البته، این بلندی صدا، در اطراف پیانو محسوس‌تر بوده و هرچه از پیانو فاصله گرفته و به نواحی از اتاق که لوازم جاذب صوت قرار دارد، بروید، بلندی صدا کمتر خواهد شد. به عبارتی دیگر؛ هنگامی که حس کردید صدای پیانوی شما مانند قبل نیست و کمی زمخت شده است؛ و یا صدای پیانو طنین بالایی داشته یا حتی برخی از فركانسها و نتها (درصورت برابر بودن شدت نواخته شدن) بیشتر از سایر نتها طنین دارند، باید بدانید مشکل از محل قرارگیری پیانو شماست!
بهبود صدای پيانو با تغییر شرایط محل نگهداری
آشنایی با طنین صدای پیانو و نقاط گرم یا مرده اتاق
- طنین صدا چیست؟
طنین صوت یا صدا به ادامه صوت در یك فضا بعد از قطع منبع صوت گفته می‌شود. این باقی ماندن و ادامه صدا در فضا، موجب تغییر کیفیت صوت شده و احساس پر بودن؛ مخلوط بودن و پرحجم بودن صدا را در شنونده القا می‌کند. در صورت طولانی شدن زمان باقی ماندن صوت در فضا، صدای ایجاد شده نامفهوم می‌شود. علاوه براین، این طنین ایجاد شده موجب افزایش صدای پیانو نیز خواهد شد.
با کم بودن طنین صدای پیانو، اصطلاحا گفته می‌شود صدای پیانو خشك و یا مرده است. برای همین، نوازنده برای حل این مشکل قطعه را با صدای بلندتری می‌نوازد.
به طور كلی، عوامل زیر، موجب افزایش تداوم طنین صوت در فضا خواهند شد:
- افزایش حجم و ابعاد اتاق:
با افزایش ابعاد اتاق، مدت زمان تداوم طنین صوت بیشتر و با کاهش ابعاد اتاق، این مدت زمان كمتر خواهد شد.
- افزایش تعداد وسایل جذب‌کننده صوت در اتاق:
با افزایش تعداد وسایل جذب‌کننده صوت در اتاق، مدت زمان تداوم طنین صوت كوتاه‌تر شده و با کاهش تعداد وسایل جذب کننده صوت در اتاق، این مدت زمان طولانی‌تر خواهد شد.
میزان مناسب طنین صدای پیانو، مشخص نبوده و به سلیقه هر نوازنده بستگی دارد. برخی از نوازندگان پیانو، به طنین بالا و برخی به صدای واضح و طنین بسیار پایینی علاقه دارند.
نحوه بهبود صدای پيانو
- نقاط گرم یا مرده اتاق به چه نقاطی گفته می‌شود؟
نواحی گرم یا نواحی مرده به بخش‌هایی از یک اتاق گفته می‌شود که در آن، بعضی از فركانسها و نتها (درصورت برابر بودن شدت نواخته شدن) نسبت به سایر نتها، طنین بیشتری دارند. برای برطرف کردن این مشکل می‌توان ابزار و وسایلی که صوت را پراکنده می‌کنند؛ مانند قفسه كتاب؛ مبل و یا رخت آویز را در اطراف پیانو قرار داد و یا محل قرارگیری و حتی زاویه قرارگیری پیانو را تغییر داد.
در ادامه به بیان مهمترین نكات، براي بهبود صدای پيانو با تغییر شرایط محل نگهداری آن‌را بیان خواهیم کرد. بنابراین، قبل از ایجاد هرگونه تغییر در پیانوی خود، ابتدا مطالب زیر را مطالعه نمایید.
نقاط گرم یا مرده اتاق به چه نقاطی گفته می‌شود؟
نكاتی براي بهبود صدای پيانو با تغییر شرایط محل نگهداری
- متناسب با اندازه و ابعاد اتاق، پیانو خود را انتخاب کنید.
برای اینکه به مشکلات آکوستیکی در صدای پیانو برنخوریم، اولین و مهمترین راه، انتخاب پیانویی متناسب با ابعاد محل قرارگیری آن است. در صورت انتخاب پیانویی بیش از حد بزرگ، صدای آن در اتاق اشباع شده و در صورت انتخاب پیانوی خیلی کوچک نیز صدای آن در همه نقاط اتاق بطور یکسان به گوش نخواهد رسید. برای انتخاب یک پیانو با ابعاد مناسب می‌توانیم طبق قاعده زیر عمل کنیم:
اگرارتفاع سقف اتاق ۲۴۰ سانتیمتر باشد، مجموع طول ۴ دیوار اطراف پیانو باید حداقل ۱۰ برابر طول پیانوی گرند (و یا ارتفاع پیانوی دیواری) باشد.
مشخص است که بدلیل تغییر در معیارهای انتخاب یک پیانو از جمله: بودجه و نیاز موسیقایی، همیشه نمی‌توان برای انتخاب پیانو، از این قاعده کلی استفاده کرد. برای مثال، پیانوهای کوچک حتی در صورت تناسب کامل با ابعاد اتاق، اغلب مواقع، دارای صدای باس و اکشن ضعیفی می‌باشند! و یا حتی ممکن است با پیانوی گرندی انتخاب کنیم که صدای باس باکیفیتی دارد، اما به علت وضعیت نامناسب اتاق، صدای پیانو نامطلوب بوده و در نتیجه، صدای دلنواز یک پیانو به صدایی گوشخراش و ناراحت‌کننده تبدیل خواهد شد.
در صورتی که به دلایل مختلف نتوانستید پیانویی مطابق و متناسب با اندازه اتاق خود تهیه كنید، می‌توانید از یك تكنسین پیانو کمک گرفته و پیانوی خود را صداسازی (voicing)نمایید.
در غیر اینصورت، نکات زیر را برای حل مشکل صدای پیانوی خود، امتحان كنید.
انتخاب پیانویی متناسب با ابعاد محل قرارگیری آن
- تغییر محل قرارگیری پیانو و یا تغییر جهت و زاویه قرارگیری پیانو
اکثر اتاق‌ها، دارای سه جفت دیوار موازی با یکدیگر می‌باشند. این سه جفت دیوار موازی شامل دو جفت دیوار رو به روی هم؛ سقف و كف اتاق می‌باشد. دیوارهای موازی، طنین بیشتری ایجاد نموده و موجب افزایش و یا کاهش (یا قطع) صدای بعضی از فرکانس‌ها در برخی از نواحی اتاق خواهند شد.
برای حل این مشکل می‌توان:
پیانو را از گوشه اتاق دور کرد؛
بین پیانو و دیوار فاصله ایجاد کرد؛
زاویه یا جهت جهت قرارگرفتن پیانو را تغییر داد.
با هربار اعمال تغییر، باید به به نقاط مختلف اتاق رفته و کیفیت صدای پیانو را در آن نقطه بررسی کنید.
به این نکته مهم توجه داشته باشید که صدای پیانو در قسمت‌های مختلف اتاق با زمانیكه در حال نواختن پیانو، صدای آن را می‌شنوید، متفاوت است. (معمولا خود نوازنده به راحتی متوجه وجود ایراد و اشکال در صدای پیانو نخواهد شد، اما شنوندگان حاضر در اطراف پیانو، این مشکل را درک خواهند کرد.)
پیانوی دیواری
- برای کاهش صدای پیانو از روكش‌های پارچه ای مخصوص استفاده کنید.
این روکش‌های مخصوص سیم‌های گرند، برای کاهش صدای پیانو طراحی شده‌اند. در صورتیکه این روکش‌ها، فقط از یک لایه پارچه ساخته شده باشند، به میزان کمی قادر به کاهش صدای پیانو می‌باشند. طبق آزمایشات انجام شده، روکش‌های نازک و یک لایه، توانایی کاهش صدای نت‌های "زیر" را دارا می‌باشند. شما می‌توانید برای کاهش بیشتر صدای پیانو، از روکش‌های زخیم‌تر موجود در بازار استفاده کنید.
برای افزایش بهره‌وری و کارایی هر گرند پیانو، تهیه روکش مخصوص به آن و مطابق با سایز و ابعاد ساز ضروری است.
روش دیگر برای کاهش صدای پیانو، استفاده از روکش‌های بسیار بلند است. این روکش‌ها که بلندی آنها تا روی زمین نیز می‌رسد، موجب کاهش قابل توجه صدای پیانو خواهند شد؛ اما در این روش، درب پیانو باید کاملا بسته شده و پوپیتر نیز بر روی روکش قرار گیرد. این کار، روش بسیار کارآمدی است؛ اما ظاهر نامناسبی از پیانو به نمایش گذاشته و زیبایی و جذابیت این وسیله خوش صدا و تماشایی را کاهش خواهد داد.
در پیانوهای دیواری می‌توان تکه‌ای موکت یا فرش را در پشت پیانو جایگذاری نمود.
نحوه کاهش صدای پیانو
- ابزارهای جاذب صوت را درون پیانو جاسازی کنید.
در پیانوهای گرند، با قرار دادن ابزارها و وسایل جذب‌کننده صوت بین صفحه صدا و زیر صفحه صدا؛ و همچنین، در پیانوهای دیواری، با قرار دادن این اشیاء مابین قسمت پشتی پیانو، تا حد چشمگیری می‌توان به کاهش صدای پیانو کمک نمود. موکت و فوم، دو نوع از اشیاء جاذب صوت به شمار می‌روند. این اشیاء جذب کننده صوت را می‌توانید در اندازه مناسب برش داده و بین تیرك‌ها قرار دهید. البته، هنگام جایگذاری این اشیاء، به دقت مواظب باشید به صفحه صدای پیانو آسیب نزنید. در صورت آسیب رسیدن به این صفحه، نویز و گِز در پیانو ایجاد خواهد شد. بنابراین، بهتر است جانب احتیاط را رعایت کرده و برای انجام این کار، از یک تكنسین پیانو كمك بگیرید. البته به خاطر داشته باشید که استفاده از این روش برای پیانوهای مجهز به سیستم تنظیم رطوبت و یا سیستم نوازندگی خودكار (player piano) امکانپذیر نیست.
جاسازی ابزارهای جاذب درون پیانو
- برای جذب صدا، فرش یا قالیچه‌ای در زیر پیانو (بر روی كف اتاق) قرار دهید.
صدای گرند پیانو از دو قسمت بالای پیانو و پایین پیانو خارج می‌شود. در صورتی که روکش کف اتاق از موادی مانند مانند سنگ؛ چوب و یا سرامیك که موجب انعکاس صدا میشوند، ساخته شده باشد، می‌توانید برای کاهش بلندی صدای پیانو، یك فرش در زیر پیانو قرار دهید. با افزایش ضخامت فرش، جذب صدا افزایش یافته و در نتیجه، بلندی صدا به میزان بیشتری، کاهش می‌یابد. حتی بهتر است در زیر فرش، یک موکت ضخیم قرار دهید. برای به دست آوردن بهترین نتیجه ممکن، جهت فرش را با آزمون و خطا تغییر دهید. حتی می‌توانید برای کسب بهترین نتیجه، تعدادی بالش نیز بر روی فرش قرار دهید.
استفاده از موکت برای جذب صدای پیانو
- برای متفرق كردن صدا در قسمت زیرین پیانو، لوازم و اشیاء قرار دهید.
اگر تمایلی به کاهش صدای پیانو ندارید، اما می‌خواهید صدای پیانو به تمام نقاط اتاق برسد، می‌توانید در قسمت جعبه مانند زیر پیانو، ابزار و وسایلی مانند صندوق؛ كمد؛ و.... قرار دهید. این کار موجب منحرف شدن و پخش صدای پیانو به نقاط مختلف اتاق خواهد شد.
در صورتیکه با انجام کارهای گفته شده، هنوز نتوانسته‌اید صدای دلخواه و مورد نظر خود را به دست آورید، روش‌های ایجاد تغییر در فضای اتاق که در ادامه گفته می‌شود را نیز امتحان کنید.
نحوه متفرق کردن صدای پیانو
- دیوارها و پنجره‌ها را پوشانده و یا پوشش روی آنها را بردارید.
صداهای با فركانس بالا (زیر) از سطوح شیشه‌ای منعکس شده و صداهای با فركانس‌های پایین (بم) از سطوح شیشه‌ای عبور می‌کنند. به همین علت، اتاق‌هایی که چندین پنجره دارند، معمولا به دلیل بازتاب همین فركانس‌های بالا، صدایی زننده و تیز ایجاد می‌كنند. با گذاشتن پوشش بر روی پنجره ها، فركانس‌های بالا جذب شده و این امر، موجب ایجاد توازن بین صداهای بم و زیر خواهد شد. بهترین وسیله برای پوشاندن پنجره و سطوح شیشه‌ای، استفاده از پارچه‌های نمدی ضخیم می‌باشد. استفاده از پارچه‌های پرده‌ای نازك نیز در کاهش صدا تاثیر کمی داشته و در مواقعی که نمی‌خواهید مقدار بالایی از صدای پیانو جذب شود، به تنظیم دقیق صدا كمك خواهد کرد. دیوارها و سقف‌های خالی و بدون پوشش نیز عملکردی مانند شیشه دارند؛ با این تفاوت كه فركانس‌های پایین‌تر را بهتر حفظ می‌كنند. در صورت مواجه شدن با مشکل گنگی و نامفهوم بودن صدا، می‌توانید با نصب وسایل و اشیاء جاذب صوت مانند پرده؛ قالیچه تزئینی و... بر روی دیوار، از شدت این مشکل بکاهید. علاوه براین، پانلهای فشرده جاذب صوت موجود در بازار نیز روش موثری برای کاهش این مشکل است. اما عیبی که این پنل‌ها دارند این است که ظاهر اتاق خانه شما را تبدیل به یک استودیوی حرفه‌ای خواهند کرد! درنتیجه، این امر ممکن است برای برخی از افراد خوشایند نباشد.
پوشاندن پنجره ها
- مبلمان و یا دیگر وسایل جاذب صوت را در اتاق قرار داده و یا حذف کنید.
با قرار دادن مبلمان و وسایل جذب‌کننده صوت مانند کمد؛ موكت؛ آویزهای سقفی؛ صندلی؛ فرش؛ و... در اتاق پیانو، طنین ایجاد شده در اتاق کاهش یافته و با حذف این وسایل، شدت طنین صدای پیانو افزایش می‌یابد. به طور کلی، وسایلی که بر روی سطح زمین قرار می‌گیرند، مانند مبلمان؛ موکت و... بیشترین تاثیر و وسایلی که از سقف آویزان میشوند، مانند فلزات؛ چوب و... کمترین تاثیر را بر روی جذب صدا خواهند داشت.
- آویزهای سقفی كه امواج صوتی را پراکنده می‌کنند،حذف یا نصب کنید.
باید توجه داشته باشید که اگر در استفاده از اشیاء جاذب صوت، افراط کنید، صدای پیانو حالت خشك پیدا کرده و دیگر گوش‌نواز نخواهد بود. بهتر است بجای کم کردن صدای پیانو، آن را در قسمت‌های مختلف اتاق پخش کنید. با این كار، صدای پیانو، دلچسب‌تر؛ جذاب‌تر؛ طبیعی‌تر و واضح‌تر شده و طنین آن به طور مناسب و مطلوبی حفظ خواهد شد. برای منحرف کردن و پخش صوت در همه نقاط اتاق نیز لازم است از اشیاء كوچك یا بزرگ با اشكال هندسی پیچیده استفاده کنید تا اثر سطوح بازتاب كننده مانند دیوارها کاهش یابد. البته این كار باید با روش آزمون و خطا انجام شود تا بهترین اثربخشی را داشته باشد.